Menko Oosterhuis is wat teleurgesteld over de drone-onderzaai van klaver in zijn wintertarwe. De pilot heeft op zijn bedrijf niet opgeleverd waarop hij gehoopt had. ‘Misschien heb ik wat te impulsief gekozen voor die klaver en voor drone-zaaien.’ Wat Oosterhuis geleerd heeft, is dat je niet eventjes met een enkele maatregel – klaver als groenbemester – je grond én akkervogels vooruit helpt. Maar er zijn elders in het land ook positieve geluiden te horen binnen het pilotproject “Klaveronderzaai in wintertarwe”.

Menko Oosterhuis hoopte dat hij met klaver onder zijn wintertarwe ineens verschillende stappen in de goede richting zou zetten. Onderzaai van een groenbemester is interessant, doordat die heel snel na de tarweoogst het land al weer groen heeft. Er is dan tijd voor een goede ontwikkeling. Bovendien was Oosterhuis gecharmeerd van een stikstofbinder als klaver, aangezien die én goed is voor de bodem én als ‘eiwitgewas’ goed voor akkervogels. Dus toen “Urgenda” kwam met het aanbod de kosten van het zaaizaad te vergoeden, was de keuze gauw gemaakt. Klaver onder in de tarwe. Het experiment met klaveronderzaai in wintertarwe loopt op een 25-tal percelen verspreid over Nederland. Omdat het in april te nat was om met een trekker te gaan zaaien, koos Oosterhuis voor dronezaaien. Met een nogal teleurstellend resultaat.

Toekomstbestendig, gebiedsgericht en regeneratief

Menko Oosterhuis heeft met zijn familie een akkerbouwbedrijf in Thesinge, net ten oosten van de stad Groningen. Hij runt het bedrijf in deeltijd. Het bedrijf is gericht op een toekomstbestendige, natuurinclusieve landbouw. Op hun bedrijf Ommeland (www.ommeland.nu ) draait het niet alleen om het telen van gewassen, maar zoekt men ook naar hoe een invulling kan worden gegeven aan maatschappelijk thema’s als energietransitie, generatiewonen en landschapsbeheer. ‘We vallen onder de gemeente Groningen. Boeren in zo’n stadse gemeente geeft wat beperkingen, maar wellicht ook kansen. Momenteel focussen we ook op de eiwittransitie en verkennen we de korte keten.’

Ongecoat zaad

Maar eerst en vooral gaat het om de teelt. ‘Wat we al snel zagen na het drone-zaaien, was dat er maar heel weinig klaver opkwam. Het was naakt zaad, niet met zo’n kleicoating. Wij dachten dat als het zaad op vochtige grond valt en er komt nog regen overheen, dat het dan wel goed zou komen. Niet dus. Je moet op onze grond voor succes toch kennelijk wel iets van een zaaibedje hebben; het zaad wat inkrabben met een wiedeg. Maar ja, als we met een wiedeg het land in hadden gekund, hadden we er meteen ook wel mee kunnen zaaien.’ De zeer weinige klaverplantjes die wel opkwamen sneuvelden vervolgens als gevolg van onkruidbestrijdingen. Duidelijk was dat om de klaver te laten overleven, de middelenkeuze beperkt was. Basagran heet veilig te zijn voor klaver, maar twee keer een tikje bleek voor de resterende plantjes toch teveel. Resultaat: een graangewas zónder klaver als ondergewas,  mét veel gras erin.

Tegenvaller

Oosterhuis: ‘Dat was een tegenvaller, zeker als je bedenkt dat wij in wintertarwe juist graag onkruid in het bouwplan opruimen. Ik denk dat we te enthousiast te snel voor de klaver hebben gekozen. Dat is de oorzaak van de mislukking. Meegespeeld heeft zeker ook dat de grond was vertrapt door ganzen in de winter. Ik ga daarvoor niet wijzen naar het drone-zaaien, al stel ik vast dat het zomaar op de grond laten vallen van zaad de aanslag erg beperkt. Zelfs in dit natte voorjaar. Wat ik geleerd heb is dat je niet eventjes met een enkele maatregel – klaver als groenbemester – je grond en akkervogels vooruit helpt. Zoiets moet je inbedden in je hele bedrijfsvoering, je bouwplan. Ook de inzet van een drone vraagt planning. Denk alleen al aan wind.’

Hopelijk krijgt project vervolg

Is klaveronderzaai dan nu van de baan? ‘Inmiddels weten we wel dat we niet te snel conclusies moeten trekken. Elk jaar is anders. En een systeem veranderen vraagt tijd. Stikstofbinders, groenbemesters en het land zo lang mogelijk groen houden, daar wil ik wel in geloven en daar ga ik ook in mee. De bodem is de basis voor mijn bedrijf en die moet het doen.’ Hoe dan verder? Menko hoopt dat het project waaraan hij meedeed een vervolg krijgt en dat er ruimte is om samen breder naar bouwplan en teeltmaatregelen te kijken. Dan doet hij zeker mee. ‘Eén jaar is geen jaar, en met vallen en opstaan komen we tot een toekomstbestendige landbouw.’ En de drone, komt die nog eens terug? ‘Ik geloof in moderne techniek en innovatie en ik geloof dat op termijn de drone onderdeel wordt van machinepark van ons bedrijf. Maar hoe en wat, dat wordt een ontdekkingstocht.’

Sander Bernaerts