‘Biologische strokenteelt: de klant moet wel mee’

Ivar van Dorst deed de afgelopen jaren ervaring op met biologische strokenteelt. De resultaten waren positief. Nu wil hij meer consumenten meekrijgen, om zo duurzame landbouw schaalbaar te maken. ‘Het strokenteelt-principe werkt, we hadden geen last van ziekten en plagen’.

Wie in deze tijden een bezoek brengt aan Ekoto, het bedrijf van Ivar van Dorst, treft weinig activiteit aan. Niet alleen vanwege de tijd van het jaar, maar ook omdat de bedrijfsvoering het afgelopen jaar nagenoeg stillag. Door een ongelukkige val in de zomer van 2023 was Van Dorst lange tijd uit de running. ‘Dat was frustrerend’, geeft de 26-jarige ondernemer toe. ‘Afgelopen jaar hebben we alleen wat tuinbouwgewassen geteeld, voor afzet in onze boerderijwinkel, plus een halve hectare pompoenen. De rest van de percelen zaaide ik in met grasklaver. Het was geen makkelijk jaar.’

Van Dorst teelde in 2023 onder meer diverse soorten kruiden in stroken. De oogst hiervan vergde flink wat handwerk. Een deel van deze kruiden leverde de ondernemer aan een bedrijf, dat deze verwerkte in thee. Hoewel Van Dorst afgelopen jaar uit de running was als gevolg van een ongeval, ging de teelt van gewassen voor de boerderijwinkel door. De ondernemer levert wekelijks zo’n 110 groentepakketten aan consumenten.

Biologische strokenteelt

Van Dorst is een ondernemer met idealen: hij wil volgens eigen zeggen ‘bijdragen aan een positieve verandering in de wereld’. Om die reden startte hij in 2019 zijn eigen akker- en tuinbouwbedrijf. ‘Mijn ouders hadden vroeger een tuinbouwbedrijf’, vertelt hij. ‘Dat had altijd mijn interesse gehad, maar ik besloot aanvankelijk een bakkerijopleiding te gaan volgen. Tijdens deze opleiding groeide echter het besef dat ik vooral bezig wil zijn met gezonde voeding en duurzaamheid. En ik wil mijn steentje bijdragen aan een betere wereld. Duurzame en toekomstbestendige landbouw hoort daarbij. Tijdens mijn studie aan de HAS kwam ik in aanraking met strokenteelt. Dat principe sprak me zeer aan: deze manier van telen zit tussen de hyperefficiënte monoteelt en de voedselbossen – die vaak inefficiënt zijn – in. En je kunt veel winst boeken op het gebied van biodiversiteit.’

De ondernemer teelde meerdere jaren kikkererwten in stroken. Dit was volgens hem pionieren, aangezien er in ons land weinig beschikbaar is over deze teelt. Vanuit het oogpunt van klimaatverandering en de steeds warmere zomers zag hij potentie in de kikkererwtenteelt. Dit gewas heeft namelijk weinig vocht nodig.

Korte keten

De Brabander begon in 2020 met een klein hoekje biologisch strokenteelt, op een stukje huurgrond van zijn ouders. In de jaren daarna breidde hij het areaal verder uit, naar elf hectare. Van Dorst experimenteerde met diverse akker- en tuinbouwgewassen, maar koos uiteindelijk voor een bouwplan bestaande uit meerdere tuinbouwgewassen en kruiden, droogbonen (bruine en zwarte bonen, kievitsbonen en Friese woudbonen), haver en grasklaver. Ook was nog een halve hectare gereserveerd voor gewassen die in groentepakketten werden verkocht aan consumenten. Van Dorst teelde in stroken van zes meter breed, met daarbij een vaste afwisseling in type gewassen. Om de drie meter lag een vast rijpad. ‘Voor de bodemstructuur en om zoveel mogelijk machinaal te kunnen doen, is het belangrijk om te werken met vaste rijpaden’, geeft hij aan. ‘Overigens koos ik ook bewust voor gewassen waarbij de meeste werkzaamheden machinaal konden worden uitgevoerd. Ik kon vrijwel alle akkerbouwgewassen machinaal zaaien en oogsten. Bij de kruiden en tuinbouwgewassen bleef er wel een factor handarbeid.’

Ivar van Dorst (26) heeft een biologisch akkerbouw/ tuinbouwbedrijf in Etten-Leur. Hij teelt op zandgrond. Een deel van de tuinbouwgewassen levert hij in groentepakketten aan consumenten in de omgeving.

Goede boterham

Zowel teelttechnisch als qua rendement pakte de geschetste aanpak positief uit, geeft Van Dorst aan. Hij is zeer te spreken over het ‘strokenteelt-principe’. ‘Het werkt gewoon. We hadden de afgelopen jaren nagenoeg geen last van ziekten en plagen. En als er iets opdook, was het probleem snel weer opgelost. Door de afwisseling in gewassen kon de plaag zich niet uitbreiden, ook zagen we veel biologische vijanden.’ Onkruidbestrijding was wel een aandachtspunt. ‘Dat was lastig’, erkent Van Dorst. ‘Je moest er echt bovenop zitten om het onder controle te houden.’ De teler kon met de geschetste aanpak goede opbrengsten halen en een prima boterham verdienen. Enerzijds omdat hij inzette op gewassen die weinig handarbeid vergden, anderzijds door te focussen op een korte keten. ‘Ik koos bewust voor gewassen waar vraag naar was én waarmee ik toegevoegde waarde kon creëren in een korte keten. De reguliere agrarische keten is namelijk lang. En de boer is de enige partij in die keten die risico draagt en geen vaste marge kan rekenen. Dat is krom.’

Naast de afzet via groentepakketten liet Van Dorst bijvoorbeeld zijn haver verwerken tot havermout, om dit product vervolgens te leveren aan onder meer bakkerijen en web- en boerderijwinkels. ‘De droogbonen leverden we onder andere aan Boerschappen en aan partijen die deze verwerkten in miso, een soort Aziatische pasta.’

Van Dorst teelde in 2023 onder meer zwarte bonen. Hij koos in zijn bouwplan voor gewassen waarbij de meeste werkzaamheden machinaal konden worden uitgevoerd. De ondernemer investeerde onder meer in machines voor mechanische onkruidbestrijding en een combine. Van Dorst koos bewust voor gewassen waarbij de meeste werkzaamheden machinaal konden worden uitgevoerd. Onkruidbestrijding werd vooral mechanisch gedaan, onder meer met een wiedeg.

Consumenten meekrijgen

Ook in 2025 zal het aantal activiteiten bij Ekoto beperkt zijn. Van Dorst won onlangs namelijk een Nuffield Scholarship. Dit scholarship geeft hem de kans om kennis op te doen en te studeren in het buitenland. ‘Duurzaam telen is prima mogelijk, dat heb ik de afgelopen jaren gezien. De uitdaging is om een duurzame teeltwijze – zoals biologische strokenteelt – schaalbaar te maken, door een grotere groep consumenten mee te krijgen. Wij voorzien 110 consumenten van groentepakketten, maar de meeste consumenten kiezen toch voor het goedkoopste product. Hoe krijg je ook hen zover om te kiezen en te betalen voor lokaal en duurzaam? Op die vraag hoop ik antwoorden te krijgen, onder meer door bedrijven in het buitenland te gaan bezoeken. Zo hoop ik onze maatschappij en de wereld een beetje verder te helpen. Dat is idealistisch. Maar je moet ook groter durven denken.’ Van Dorst hoopt dat op langere termijn meer akkerbouwers en tuinders zullen overstappen naar een duurzame productiewijze. ‘In de toekomst wil ik samenwerken met collega’s, om afnemers een breder palet aan duurzame producten te kunnen bieden. Nu kunnen we maar een beperkt assortiment bieden, dat was de afgelopen jaren soms een bottleneck. Maar zoals gezegd: de consument moet wel “mee”.’

---