Bodemverdichting leidt tot forse opbrengstdaling

Verdichting van de bodem leidt op langere termijn tot een flinke opbrengstdaling. Bij aardappelen en suikerbieten loopt die daling op tot 1,4 tot 2,5 ton per hectare. Met teeltmaatregelen en aanpassing van de mechanisatie kan bodemverdichting worden voorkomen.

Dat bleek op 7 december tijdens het webinar Bodemverdichting: voorkomen is beter dan genezen, georganiseerd door de Nationale Proeftuin Precisie Landbouw (NPPL) en Boerderij van de Toekomst. Zevenhonderd mensen, vooral akkerbouwers, hadden zich aangemeld voor het webinar.

Klimaatverandering

Door zware machines, intensieve bouwplannen, lange groeiseizoenen en klimaatverandering neemt de bodemverdichting in de landbouwbodems toe. Volgens Derk van Balen, bodemdeskundige bij De WUR, is inmiddels 45% van de bodems in meer of minder mate verdicht. Dat leidt onder meer tot minder beworteling waardoor water slechter wordt vastgehouden en in droge periodes eerder verdrogingsschade optreedt.

Bredere banden

Zware landbouwmachines zijn een belangrijke oorzaak van bodemverdichting, zegt Van Balen. Bredere banden en rupsbanden helpen wel, maar bij natte weersomstandigheden treedt nog steeds bodemverdichting op. Teelt van vroege gewassen is een belangrijke maatregel om problemen te voorkomen. Oogstvervroeging kan op termijn leiden tot een opbrengstverhoging van 10%, aldus Van Balen.

Mechanische adviezen

Volgens de Wageningse bodemspecialist is voorkomen beter dan genezen. Enkele van zijn mechanische adviezen:

• niet met landbouwwerktuigen in de voren rijden
• zo min mogelijk met kiepers het land op
• gebruik van rupsbanden (tracks)
• omschakelen naar een systeem met onbereden teeltbedden en vaste rijpaden
• inzet van lichte, autonome robotwerktuigen

Gebruik van groenbemesters

Teelt van groenbemesters en van dieper wortelende gewassen dragen volgens Van Balen ook bij aan de bodemkwaliteit. Maar alle inspanningen kunnen teniet worden gedaan als laat in het najaar onder natte omstandigheden met zware machines wordt geoogst. Dat gebeurt nog veel te vaak. “Vandaar dat ik adviseer om te kiezen voor vroege gewassen.”

Conclusies panelgesprek

Tijdens het webinar gingen drie akkerbouwers in debat met elkaar over maatregelen om verdichting van de bodem te voorkomen. Enkele conclusies uit het gesprek tussen Leon Noordam (Hoekse Waard), Marcel Scholtens (Flevoland) en Digni van den Dries (biologisch akkerbouwer en projectleider Akker van de Toekomst):

• gebruik van vaste rijpaden/onbereden beddenteelt voorkomt bodemverdichting, maar het systeem is nog niet uitontwikkeld en op dit moment niet rendabel.
• De resultaten van ondergrondse irrigatie zijn hoopgevend.
• Gebruik van brede banden en verlaging van de bandenspanning is een flinke stap vooruit als het gaat om behoud van bodemkwaliteit.
• Datzelfde geldt voor ondiep ploegen.
• Gebruik van rupsbanden is in principe een goede maatregel tegen bodemverdichting, maar in de praktijk blijkt dat boeren dan nog later in het najaar oogstwerkzaamheden uitvoeren. Het effect op de bodem is dan klein.
• Door gaten te boren kan de bodem worden hersteld. De resultaten van deze maatregel zijn hoopgevend.
• Gebruik van robotwerktuigen biedt perspectief voor de bodemkwaliteit, maar het duurt nog wel vijf tot tien jaar voordat deze klaar zijn voor de boerenpraktijk.

Het webinar over bodemverdichting is terug te zien via deze pagina