De omschakeling naar een teelt op brede bedden en de toepassing van druppelirrigatie bestond voor pootgoedteler Klaas Schenk vooral uit leermomenten.

Als akkerbouwer is Klaas Schenk gespecialiseerd in de teelt van gecertificeerde hoogwaardige pootaardappelen. Daarop ligt zijn focus. Dit voorjaar kondigde hij aan dat hij met druppelirrigatie het maximale uit de teelt wilde halen, dat wil zeggen 15 knollen per plant, niet te grof en niet te klein.
De combinatie met een teelt op brede bedden zou helpen om deze koerswijziging rendabel te maken. Hij deelde 12 ha op in vakken van 1 tot 2 ha, met een zo homogeen mogelijke bodemsamenstelling, om deze apart van water te voorzien. Teelt op brede bedden is goed bevallen, maar watergeven bleek dit seizoen niet nodig. De natuur deed zijn werk.

Geen extra water nodig

Achteraf geeft de akkerbouwer toe dat hij over de hele installatie te licht heeft gedacht. Leveringsproblemen en gebrek aan kennis van akkerbouw bij de leverancier gaven veel vertraging. Wat hij wist te realiseren, is het aanbrengen van druppelslangen (diameter 22 mm, afgiftepunt om de 30 cm) tijdens het planten (3 cm onder de grond), de bouw van de silo (900 kuub waterbuffer) en de boring naar grondwater (op 21 m diepte). In juli, later dan gepland, werd de hoofdleiding (diameter 125 mm, totale lengte van 500 m) in de grond gelegd en konden druppelslangen worden aangesloten. Een infiltratiebuis voor ondergrondse wateropslag is er nog niet van gekomen.
Echter, het bleek niet nodig om de teelt van water te voorzien. Schenk: ‘’Er was het hele jaar vocht genoeg. We hebben drie stations van Agrometius ingezet die op 30 cm zuigspanning registreren en we zijn altijd binnen de marges gebleven. Als we er buiten kwamen, was dat omdat het te nat was.’’ De ongebruikte druppelslangen heeft de teler eind september weer opgerold.

Systeem nog niet af

De opvang van hemelwater werd niet gerealiseerd door de gestegen kosten van PVC. ‘’Dit staat voor volgend voorjaar op de agenda. Dan moet ook een plan liggen voor het infiltreren naar een ondergrondse opslag’’, aldus de teler die het systeem direct geschikt wil maken voor opvang van drainagewater.
Wat Schenk voor ogen staat, is een samengestelde, regelbare, drainage waarbij de teler meer controle heeft over de vochthuishouding van de grond en minder afhankelijk is van het waterschap. Het plan is in een project gegoten en komt in aanmerking voor PPS-gelden. ‘’Je kunt dan als het ware twee hoogtes instellen, waarbij je of laat afvloeien of in de wortelzône houdt. Bij clusterbuien kun je overtollig water naar de eigen opslag leiden en bij droge periodes breng je juist water in.’’ Dergelijke projecten rond agrarisch waterbeheer kunnen rekenen op steun van de overheid.

Vergelijkingsproeven

Schenk koos voor relatief dure Netafimslangen, € 1.200 per ha, er vanuit gaande dat hij deze zou kunnen hergebruiken en daarmee het milieu minder belastte. Helaas is dit niet mogelijk. ‘’Bij het uittrekken en direct oprollen van de slangen zijn ze hier en daar geknapt. Waarschijnlijk is ook schade opgetreden door ze in één werkgang bij het planten aan te leggen’’, aldus de teler die ook heeft nagedacht over oplossingen.
Volgend seizoen wil hij twee opties naast elkaar wil uitproberen. ‘’In het ene geval kiezen we voor een goedkopere slang en gaan we voor eenmalig gebruik met inzet van dezelfde machines. In het andere geval zullen we de slangen na het planten inbrengen. Bij het verwijderen van de slangen leggen we ze dan eerst bovenop en rollen we ze daarna vanaf het kopeinde op.’’
Het is niet helemaal zoals hij het voor ogen had, maar Schenk weet dat er nog veel ontwikkelingen zijn op gebied van watergeven. ‘’Als de opvang, de opslag en de hoofdleiding zijn gerealiseerd, is de basis voor elkaar. We staan ook open voor nieuwe systemen, aangepaste haspels, spuitbomen en robots er is nog veel mogelijk.’’

Rooimachine niet geleverd

De pootaardappelen zouden eerst bovenop gerooid worden en vervolgens worden ingeladen. Hiervoor had Schenk een rooimachine aangekocht, maar die werd niet geleverd, niet op 1 september, niet op 1 oktober en vervolgens helemaal niet. ‘’Het probleem is dat de machine uit het buitenland moet komen. Daar telen ze wel 2 x 90 cm en hier zit je vast op 2 x 75 cm. Ik heb echter bewust gekozen voor 1.80 m, omdat ik dan per bed twee druppelslangen kwijt kan tussen drie rijen aardappelen. Daardoor ben ik minder land kwijt aan sporen en realiseer ik meer bodembedekking.’’
Half oktober kwam er dan een machine uit Duitsland die de aardappelen bovenop moest rooien. Voor het opscheppen is de bunkerrooier van een collega geleend. De laatste 3 ha zijn op 24 november geladen onder slechte weersomstandigheden.
Schenk laat zich niet ontmoedigen. Volgend jaar is de machine er wel. Groot genoeg om bij het rooien de hele grondlaag te verwerken en vervolgens inzetbaar voor het opladen in de kist.

Genoeg kilo’s

Over opbrengst en kwaliteit hoor je Schenk niet klagen. ‘’De knollen zijn goed, geen schurft of rhizoctonia; we hebben weinig problemen met lezen. Ik heb 5% bovenmaats en 81% goed pootgoed in de klasse 28-55. Al met al meer tonnen pootgoed per hectare geoogst, maar ook wel 20% poters meer geplant.’’
Schenk dat er meer inzit door gedoseerd water te geven naar behoefte. Daarnaast is winst te behalen uit het planten. ‘’De nieuwe machine legt ze preciezer op afstand en diepte, dat is al een voordeel. Ik denk dat het tegelijk inbrengen van de druppelslangen nadelig was, omdat de grond dan meer aangedrukt moet worden. Als ik ze later inbreng, houd ik de bovengrond ruller. Dat is beter voor de groei, zeker in een jaar als dit met kou en teveel regen na planten.’’ De aardappelen komen volgend jaar wel weer op 12 en 15 cm onder de grond te liggen.
Tot slot kan de gemiddelde kg-opbrengst worden opgetrokken als onder betere omstandigheden wordt gerooid, Nu bleven er volgens Schenk in november relatief veel aardappelen op het land achter.