Minimalisering zaaibedbereiding werkt
Minimalisering van de grondbewerking of zaaibedbereiding levert brandstofbesparing en andere landbouwkundige voordelen. Maar het geeft ook een besparing op arbeid in drukke periodes. Thierry Stokkermans van WUR vertelt over wat twee NPPL-deelnemers al bereikten. “Nu nog meer ervaringen opdoen bij verschillende weersomstandigheden.”
Tekst gaat onder foto verder
Thierry Stokkermans is onderzoeker precisielandbouw bij Wageningen University & Research. Hij is betrokken bij de Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL). De afgelopen jaren begeleidde hij onder meer de NPPL-deelnemers Pieter van Leeuwen Boomkamp in Nijkerk (Gld.) en Brian Salomé in IJzendijke (Zld.) Beide akkerbouwers ontwikkelden een systeem van zaaien in minimaal bewerkte grond. Behalve een brandstofbesparing en landbouwkundige voordelen levert de geminimaliseerde grondbewerking arbeidtechnische voordelen. Van Leeuwen Boomkamp heeft zijn bieten na slechts één voorbewerking gezaaid, Salomé spaart een stoppelbewerking uit in de erg drukke maand augustus.
Stokkermans bezocht de twee telers in de laatste week van januari en stelt vast dat de systemen werken en in zekere zin zijn uitgekristalliseerd. “Al is het nog wel steeds een kwestie van meer ervaringen opdoen bij verschillende weersomstandigheden.”
Suikerbieten zaaien in losgemaakte strookjes
Pieter van Leeuwen Boomkamp heeft voor suikerbieten een manier van werken ontwikkeld waarbij hij zijn bieten zaait in bewerkte strookjes van 10 cm breed. De rest van het perceel blijft onbewerkt. WUR-begeleider Thierry Stokkermans spreekt van een voor de zandgrond uitgekristalliseerd systeem. In zijn optiek kan het ook worden toegepast bij zaaigewassen als mais en bijvoorbeeld sorghum. Tot op heden wordt de groenbemester doodgespoten met glyfosaat. Aanpak Van Leeuwen Boomkamps aanpak van de bieten ziet er als volgt uit: – In het voorjaar wordt de groenbemester doodgespoten. Tot op heden is glyfosaat daarvoor het aangewezen middel. “Dit product werkt goed en Van Leeuwen Boomkamp heeft gezonde bodems. Dat kan men zien aan het bodemleven en de afbraaksnelheid van gewasresten onder andere. Pieter heeft wat ideeën om zonder glyfosaat te werken. Eén daar van is het zaaien van klaver als groenbemester en die te beheren in het voorjaar met bladherbiciden zoals Conviso One.” – Daarop volgt een bewerking, waarbij om de 50 cm (h.o.h) strookjes van 10 centimeter breed tussen schijven ondiep met een tand worden losgemaakt. – Daarbij wordt in het strookje ook ineens drijfmest toegediend. – In een aparte werkgang wordt vervolgens in het losgemaakte strookje gezaaid, waarbij dus het bietenzaadje precies boven de drijfmest komt te liggen. Om precies midden in de vooraf bewerkte strookjes te kunnen zaaien gebruikt de akkerbouwer RTK-GPS autosteer op de trekker. Stokkermans: “Aanvankelijk werkte dat niet exact, in die zin dat de stuurcorrectie nogal schokkerig werkte en bietenzaadjes niet op de goede plek in het bewerkte strookje kwamen te liggen. Pieter heeft daarom de stuurcorrectie zo aangepast dat die wat zachter of geleidelijker werkt. In plaats van alleen maar Aan of UIT. De zaadjes komen nu beter in het midden van de losgemaakte 10 centimeter te liggen.” Zo min mogelijk grondbewerking WUR-expert Thierry Stokkermans pleit in algemene zin voor minimalisering van de grondbewerking waar dat kan. “Hoe minder je de grond bewerkt, hoe minder afbraak van organische stof. Kijk je naar deze zaai in strookjes, dan verschilt die nogal met wat ik op andere zandgronden zie. Daar wordt tot aan de volgende teelt de grond veel vaker bewerkt. Je hebt achtereenvolgens de stoppelbewerking, groenbemester zaaien, woelen, fijnmaken, vlakleggen en dan pas bieten of mais zaaien. Dat hoeft dus op zand niet per se. Op een slimme manier één à twee keer bewerken, inclusief drijfmest toedienen, is genoeg op zand. Al wat je extra doet kost alleen maar tijd en geld, waarvan je in de kipper niets of onvoldoende terugziet. Wat Pieter van Leeuwen Boomkamp op zijn bedrijf in Nijkerk doet, kan ook goed op ieder gezond zandperceel.” Voor uien en aardappelen is deze manier van werken niet geschikt. “Bij uien zou je zoveel strookjes moeten maken dat je feitelijk alles bewerkt. Bij aardappelen heb je losse grond voor de rugopbouw. Sprekend over minimalisering van de grondbewerking wijst Stokkermans ook op de manier waarop de Zeeuws-Vlaamse NPPL-deelnemer Brian Salomé zijn groenbemester zaait. “Stro wordt geperst en afgevoerd. Direct in de tarwestoppel met een vastegrond-zaaimachine om direct te zaaien zonder de bodem te verstoren, afgezien dan van de zaaisleuf. Ook hier minimale afbraak van organische stof, terwijl met de groenbemester wel organisch materiaal wordt toegevoegd. Dat valt dan onder precisielandbouw in de brede zin, men maakt dan een precisie zaaisleuf in plaats van een zaaibed.”
Minimale grondbewerking bij uien werkt
Minimale grondbewerking voorafgaand aan de teelt van uien werkt, vertelt Thierry Stokkermans. Experimenten op het bedrijf van NPPL-deelnemer Brian Salomé hebben dat de afgelopen jaren laten zien. Het is nog te vroeg om definitieve conclusies te trekken, maar Stokkermans is alvast aangenaam verrast door de hogere uienopbrengst na minimale grondbewerking. “Het systeem is alleen nog niet helemaal uitgekristalliseerd. Het is nu nog een kwestie van meer ervaring op doen; zien hoe het werkt in heel droge en natte zomers.” Het bodembeheer voor de uienteelt waarover Stokkermans enthousiast is, begint met vastegrondzaai van de groenbemester in de tarwestoppel met een Horsch vastegrond- zaaimachine. Deze zaaimachine maakte een precisie-zaaisleuf in de tarwestoppel en plaatste het zaadmengsel van de groenbemester er netjes in. Vroege voorjaar In het vroege voorjaar is de egaal gegroeide groenbemester met een ondiepe grondbewerking enigszins ingewerkt. Na een snel-eg-bewerking daags voor het zaaien zijn in april de uien gezaaid in de gewasresten. “De gezaaide miljoen zaden per hectare leverden 800.000 à 850.000 planten. Ik vind dat een goed resultaat. Het voordeel van deze aanpak met minimale grondbewerking is zowel financieel als arbeidstechnisch. Financieel door dat minimalisering van de grondbewerking een besparing op brandstof oplevert. Maar zeker zo interessant is de tijdsbesparing bij de zaai van de groenbemester. Augustus is een drukke maand en als je dan voor 30 à 40 hectare graan een stoppelbewerking uitspaart, en je rekent dan met één uur per hectare, dan heb je al bijna een week verdiend. Juist in een drukke periode. Daar komt bij dat in één proef de uienopbrengst bij minimale grondbewerking 25% hoger lag dan de referentie.” De vastegrond-behandeling gaf in teeltjaar 2021 ruim 50 ton uien per hectare, wat ruim 10 ton méér is dan de gangbare werkwijze woelen met groenbemester. Bovendien waren bij de in de vaste grond uitgevoerde zaaimethode de uien wat grover dan bij de andere proefvelden. Stokkermans is zoals gezegd verrast over de hogere opbrengst. Hij had die eigenlijk pas verwacht na meerdere jaren van vastegrond-teelt van groenbemesters. Meeldauw Overigens moet voor de zuiverheid worden vermeld dat wellicht meeldauwaantasting het resultaat van de proefjes op het bedrijf van Brian Salomé wat hebben vertroebeld. Het is niet duidelijk hoe een verschil in het groenbemesterbeheer effect heeft gehad op de weerbaarheid van het hoofdgewas. Stokkermans: “De eerste elementen die in gedachten komt is dat uien grove wortels hebben die veel samenwerken met bodemleven en dat het verschil in groenbemesterbeheer een effect heeft op bodemleven. Het kan zijn dat met ideale groeiomstandigheden, de opbrengst hetzelfde wordt. Een vergelijkbare proef is opgezet in de zomer van 2022 bij Salomé om hier meer over te leren. Uienopbrengst en resultaten zullen in het najaar van 2023 bekend worden gemaakt.
Door op “Plaats reactie” te klikken ga ik akkoord met
de gebruikersvoorwaarden en de Privacy Policy.