Regeneratieve landbouw is veel meer dan beter bodembeheer

Tijdens Future Farming & Food Experience op 25 mei in Lelystad stelden de Wageningse onderzoekers Wijnand Sukkel en Ken Giller dat er geen eenduidige definitie van regeneratieve landbouw bestaat, met misverstanden als gevolg. Misschien wel daarom trok de dialoogsessie over dit onderwerp veel belangstelling. Sukkel: ‘De meesten waardeerden onze kritische houding wel.’

Niet alle cijfers verantwoord verzameld

Volgens de onderzoekers zijn verschillende maatregelen die onder regeneratief worden geschaard wetenschappelijk bewezen, zoals de effecten van niet kerende grondbewerking of toepassing van groenbemesters. Dit geldt niet voor de werking van compostthee, microbiële preparaten of de grote potentie van koolstofopslag in de bodem. ‘Niet alle cijfers die we krijgen voorgeschoteld, zijn verantwoord verzameld’, waarschuwt Giller. ‘Dit geldt voor resultaten van Blue N, maar ook voor de vermeende afname van voedingstoffen in groenten en fruit.’

Bredere set van doelen

Toch is regeneratief één van de drie pijlers onder het Fieldlab van Boerderij van de Toekomst, naast productief en weerbaar. ‘De belangrijkste toegevoegde waarde is dat het zich richt op verbetering, op het regenereren van onder meer de bodemkwaliteit en de biodiversiteit. Op het Fieldlab van de Boerderij van de Toekomst hanteren we een nog bredere set van doelen’, aldus Sukkel. Belangrijk vindt hij, naast het beperken van emissies, het niet opgebruiken van eindige hulpbronnen zoals fosfaat en fossiele energie en het hergebruiken van reststromen. Tegenover 80% minder milieuschade als doelstelling staat een vier keer zo hoge biodiversiteit en de kostprijs mag niet meer dan 20% toenemen. Veel agrariërs zijn in projecten regeneratieve landbouw gestapt waar de focus op de bodem ligt. Daar plaatst de onderzoeker een kanttekening bij: ‘Ik heb acht jaar een programma Beter Bodembeheer geleid. Onze bodems, en zeker de kleigronden, zijn zo slecht nog niet. Wel moeten we enorm uitkijken voor ondergrondse verdichting, zeker met de verandering van het klimaat en gevaar van nutriënten afspoeling. Ook kunnen we beter op de voorraad sporenelementen passen.’ Regeneratief is een doel en niet een set van maatregelen, aangezien deze afhankelijk zijn van de context. Sukkel: ‘Niet Kerende Grondbewerking (NKG) is beter voor de bodem, maar soms is het handig en ook beter om een keer te ploegen.’ In de praktijk moeten telers volgens hem niet te veel verwachten van het enten van micro-organismen om bodemleven te verbeteren. Het begint met het creëren van een goede leefomgeving. ‘Zorg je goed voor je grond, dan denk je na over organische stof, structuur en grondbewerking.’

Excursie

Tijdens de excursie op het Fieldlab lichtte de onderzoeker nog wat maatregelen toe, zoals wind en waterstof als energiebronnen, strokenteelt om uitbraak en uitbreiding van ziekten en plagen te voorkomen en het gebruik van struviet als meststof om de kringloop te sluiten. Maar ook: het opvangen en ondergronds opslaan van een neerslagoverschot, het water geven middels druppelirrigatie of van onderaf via het drainagesysteem. Hij toont zaadjes met daaraan een paar centimeter lang lint dat water opzuigt. Tot slot: ‘Bodemverdichting kunnen agrariërs nu al beperken door het hanteren van vaste rijpaden, niet ploegen in de veur en lage bandendruk.’ Sukkel benadrukt dat regeneratief telen samen gaat met de ontwikkeling van nieuwe technologie om alles op termijn ook arbeidstechnisch en economisch haalbaar te maken. En ter verduidelijking ‘Bij regeneratief zorgen gewassen veel meer voor eigen weerstand. Bij onze benadering van regeneratief zijn gewasbeschermingsmiddelen ook niet perse verboden. De schade voor de leefomgeving van de toepassing van deze middelen moet echter wel minimaal zijn.’