Tijdens de Future Farming & Food Experience op 31 mei in Lelystad zijn er een aantal dialoogsessies. Eén ervan gaat over hoe de boer in de toekomst nog een fatsoenlijke boterham kan verdienen.

“Ja, er is ruimte voor een vitale boerensector”, zegt WUR-onderzoeker Roel Jongeneel, een van de kwartiermakers van deze dialoogbijeenkomsten. “Maar het moet wel anders. De boer moet bewegen, maar de maatschappij ook.”

In gesprek met elkaar

De dialoogsessies tijdens FF&FE op Boerderij van de Toekomst zijn bedoeld om partijen die op wat voor een manier dan ook met landbouw te maken hebben, met elkaar in gesprek te laten gaan. Niet met de hakken in het zand orerend vanuit de eigen dogma’s, maar in een open dialoog met elkaar. Want het is volgens Jongeneel niet of/of maar en/en. “Alle partijen hebben elkaar nodig om het landbouw- en voedselvraagstuk op te lossen.”

Sector gaat krimpen

Zelf zal Jongeneel nuchtere feiten delen over hoe het verdienmodel van de landbouw tot nu toe in elkaar zit en hoe het in zijn ogen is veranderd, zodat bezoekers inzicht krijgen. Van de andere kant hoopt hij weer verhalen terug te krijgen met hoe de boer tegen het verdienmodel van de toekomst aankijkt. “Wat je ziet, is dat we uit een tijd komen van schaalvergroting én intensivering. Dat model is eindig. We gaan waarschijnlijk eindigen bij een kleinere sector, die echter nog steeds vitaal moet zijn. Ik denk dat een bepaalde (nieuwe) vorm van schaalvergroting daarbij nodig is. We moeten naar grotere bedrijven (gemeten in aantal hectares) met alleen een minder intensief grondgebruik. Niet terug van honderd naar veertig koeien, maar meer grond zodat er wel een fatsoenlijke schaal overblijft en per hectare een minder grote footprint hebt. Dus ja, de sector zal in omvang krimpen, maar een goede boterham voor de overblijvende boer is zeker mogelijk.”

Markt en overheid

Roel Jongeneel maakt daarbij voor de toekomst onderscheid tussen markt en overheid. De landbouw wordt ondersteund door betalingen vanuit het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) en die spelen geen onbelangrijke rol. Jongeneel: “Dat zal blijven en misschien nog gerichter worden, maar ik denk dat we de rol van de overheid in deze dreigen te overschatten. De extra gelden die nu vanuit de overheid worden toegezegd, hebben minder effect dan we misschien hopen. Een 1% hogere voedselprijs in de supermarkt die echt bij de boer terechtkomt, heeft bij wijze van spreken meer effect dan 10% meer overheidsbijdragen.”

Jongeneel denkt dat ‘de markt’ ook in de toekomst het belangrijkste mechanisme is voor een toekomstig verdienmodel van de boer. “Het is niet alleen de boer die voor dit vraagstuk staat. De maatschappij heeft net zo goed een grote verantwoordelijkheid. De maatschappij moet begrijpen dat als ze meer eisen gaat stellen dat ze dan meer voor voedsel moet gaan betalen, geld dat dan wel voor een groot deel bij de boer terecht moet komen. Ik heb jaren in Frankrijk gewoond en daar is voedsel veel duurder. Reclames gaan daar ook niet over de prijs van voedsel, maar over de herkomst.”

Maar hoe kijkt Jongeneel naar de recente discussie over tekort aan melk bij Jumbo en dat het droge weer daar de oorzaak van is? Hij zegt: “Ik ken die discussie niet precies, maar het geeft wel aan dat we er nog lang niet zijn.”

Duurzaamheidslabel

Hij hoopt dan ook dat de dialoogsessies over het verdienmodel er aan bij zullen dragen dat er inzicht komt op basis van feiten bij alle partijen hoe we op termijn een vitale sector kunnen overhouden, waarbij de consument een faire prijs betaalt voor het werk van de boer. En dat de boer leert op een andere manier te opereren. Jongeneel: “Ik ben daarbij enthousiast over het Europese duurzaamheidslabel waar nu over gesproken wordt. De insteek daarvan is dat geld terugvloeit naar de boer die duurzaam produceert. Dat werkt denk ik veel beter dan de eco-regelingen waarbij de overheid probeert de negatieve effecten van de huidige landbouw tegen te gaan. Bij biologisch werkt dat al, alleen dat is slechts 3% van de totale productie. Een goed Europees gedragen duurzaamheidslabel zou best eens een uitkomst kunnen zijn.”

Hij gaat er op 31 mei graag over in dialoog met zowel boeren als natuurorganisaties.