Wat is perspectief voor lintzaai?

Lintzaai van fijnzadige gewassen zorgt voor meer uniformiteit, een zekerder opkomst en minder chemische middelen. Het systeem is nog in ontwikkeling. Erik Reijnierse van WUR ziet teelttechnisch kansen. S&dB bouwt met bedrijven als Sensus en Groot & Slot aan een business case.

Bodemvocht

Onderzoeker Erik Reijnierse ziet voor specifieke fijnzadige gewassen zeker mogelijkheden voor lintzaai. In elk geval teelttechnisch. De absoluut gelijke zaai-afstand en direct al betere aansluiting bij bodemvocht, zorgen in zijn optiek voor een uniformer gewas dan wanneer ‘breedwerpig’ (zoals normaal) of zonder aansluiting wordt gezaaid. Op zowel de kleigronden in Lelystad als op het zand in Vredepeel, onderzoekt Reijnierse of het concept van lintzaai kans van slagen heeft. Hij doet dat op verzoek van startup bedrijf S&dB in Nederweert. Het bedrijf maakt voor de financiering van dat onderzoek gebruik van de zogenoemde Voucherregeling van de Boerderij van de Toekomst.

(S&dB, spreek uit als S-en-d-B is de afkorting van de titel van het sprookje Sjakie en de Bonenstaak. Het is de Nederlandse vertaling van Jack and the beanstalk.)

Van ui tot pastinaak en bloemen

Bij lintzaai wordt met een speciale plantmachine een zaadlint in de grond gelegd. Aan de buitenkant van dat lint zijn vooraf, in de fabriek, zaadjes geplakt. S&dB demonstreerde dit jaar in mei tijdens Future Farming & Food Experience in Lelystad deze vernieuwende lintzaaimachine voor witlof en wortelen om een uniforme plantafstand en uniformere opkomst te waarborgen. ‘Je kunt ook denken aan cichorei, zaaisjalot en prei, ui of pastinaak’, vertelt Reijnierse. ‘Of aan fijnzadige groentegewassen of bloementeelt zoals op Tholen. Gewassen die juist in de periode van opkomst kwetsbaar zijn als de vochtvoorziening niet optimaal is. Een akkerbouwgewas als cichorei bijvoorbeeld help je als teler graag door een lastige beginperiode heen. Ook in relatie tot onkruidbestrijding. Wanneer je bij een ongelijkmatige opkomst met de onkruidbestrijding begint, is de terugslag bij de kleine plantjes het grootst. Daardoor wordt de tweewassigheid alleen maar groter en de concurrentiekracht met onkruid kleiner. Daarom is ook Sensus geïnteresseerd in de mogelijkheden van deze techniek.’ Het zogenoemde ‘boven beregenen’ noemt Reijnierse risicovol, onder meer door het creëren van een slemplaag en/of verbranding van jonge plantjes door beregening.

Erik Reijnierse van WUR: ‘Waar we naar kijken is of het systeem kan werken. Het gaat om een proof of concept.’

Lint van ‘non woven’ houtpulpvezels

De zaadjes komen exact op de gewenste onderlinge afstand in de grond te liggen doordat ze in een fabriek ‘vastgeplakt’ worden op een dragermateriaal van houtpulpvezels. Het S&dB zaadlint verschilt van andere zaailinten, in de zin dat de zaden niet tussen twee papierlaagjes zijn geplakt, maar aan één zijde van het lint. Bijzonder is ook de wijze waarop het in de grond wordt gelegd. Twee wielen of schijven zorgen ervoor dat de linten, en dus de zaden, precies verticaal in de grond worden gedrukt. De snede wordt gemaakt door een snijkouter dat net voor het indrukwiel is gemonteerd. Doordat de onderkant van de V in de vaste grond gedrukt zit, kan vocht via capillaire opstijging in het lint bij het zaadje komen. Het lint absorbeert en verdeelt het vocht ook, met als gevolg een zekerder uniformere opkomst. De manier van werken maakt een zeer ondiepe zaaibedbereiding mogelijk, met dus weinig vochtverlies. Eenmaal in de grond vastgelegd, rolt het zaailint vanzelf af. De machines is niet aftakas aangedreven. Voor een verdere ontwikkeling van het systeem wordt ook al gedacht aan toevoegingen in de coating op de filmlaag van het zaadlint. Het lint kan dan als drager dienen van additieven zoals meststof of pesticiden van natuurlijke oorsprong. Reijnierse: ‘Gericht via het lint werk je dan heel precies.’

Papieren lint maakt contact met vocht dieper in de rug. ‘Breedwerpig’ ligt meer in losse grond, waardoor meer kans op vochtgebrek.

Werkt het, rendeert het?

‘Waar we naar kijken’, vertelt Reijnierse, ‘is of het systeem kan werken. Het gaat om een proof of concept.’ Daarbij gaat het niet uitsluitend over of de techniek werkt of gewassen uniformer en regelmatige opkomen. Erik Reijnierse noemt bijvoorbeeld ook de logistiek van de zaadlinten uitdagend. Die linten moeten tijdig besteld worden en eenmaal besteld, ligt de zaaiafstand vast. Variëren of het laatste moment op basis van het actuele weer en de weersvoorspelling is er dan niet meer bij. En verder is er de business case. Hoe verhouden zich de kosten van zaadlinten zich tegenover de betere oogst (mooier uniformer product, grotere of vroegere oogst). Gerard Otten, oprichter en technische man bij S&dB, wil over het rendement van lintzaai nog weinig gedetailleerds kwijt. Het systeem is nog te veel in ontwikkeling, legt hij uit.  Wat het kost is duidelijk, maar waarvoor het op de markt komt is ook value based. ‘Ofwel, wat is de waarde die de teler er aan kan toekennen in de zin van opbrengstverhoging, duurzaamheid, eerder kunnen zaaien en mindere onkruidbestrijding. Welke waardepropositie kunnen we bieden? Met Sensus zijn we daarover in gesprek voor cichorei. Met Groot & Slot voor de zaaisjalot. Dat is complex. Door nu even een exact bedrag te noemen, dan zouden alleen maar misverstanden ontstaan. Maar we zijn met het rendement voor de teler zeker bezig.’

Onder meer is lintzaai gericht op een uniformer product. Twee rijen peen op proefveld in Vredepeel. Onderlinge afstand 5 cm.

2024/2025 op de markt

De machine die het zaailint weglegt, wordt gefabriceerd door mechanisatiebedrijf Nanne Kooiman in Andijk (N-.H.). In de proeven met peen zijn steeds twee linten met 5 centimeter tussenruimte gelegd. De machine op de demonstratie in Lelystad was 2,60 meter breed en was uitgerust als acht-rijer. Acht elementen met linten. Twaalf rollen is op die werkbreedte ook mogelijk. Hoe de machine er definitief komt uit te zien kon de constructeur nog niet zeggen.

Bekijk hieronder de video met uitleg over deze proef.