Om meer hoogwaardig uitgangsmateriaal te oogsten gooide pootgoedteler Klaas Schenk  vorig jaar zijn bedrijfssysteem volledig om. Zijn ideeën bleven niet onopgemerkt. Sinds 1 januari is zijn akkerbouwbedrijf hét onderzoeks- en expertisecentrum voor agrarisch waterbeheer.

Het akkerbouwbedrijf van Klaas Schenk in Anna Paulowna (N.-H). is uitgeroepen tot onderzoeks- en expertisecentrum voor agrarisch waterbeheer binnen het project Zoetwaterboeren. Hiermee heeft de pionierende pootgoedteler een doel bereikt; het sneller ontwikkelen en in verspreiden van kennis uit nieuwe bedrijfssystemen. De ambities van de bereisde teler en LTO-bestuurder zijn duidelijk: ‘’Door een beter waterbeheer kunnen we de opbrengst van pootgoed verbeteren. Het vasthouden en hergebruiken van zoet water is een belangrijk onderdeel. Daarmee spelen we in op klimaatveranderingen. Vooral verzilting vraagt om praktische oplossingen.’’

Vorig jaar maakte hij een start met de aanleg van druppelirrigatie, de omschakeling naar een teelt op bedden, de bouw van een waterreservoir en het slaan van twee bronnen (23 m diep). Daarop volgde de aanleg van dubbele drainage. De uitvoering van ondergrondse wateropslag staat voor dit jaar op de planning.  

Stroomversnelling

De ontwikkeling van het hele systeem komt in een stroomversnelling nu het akkerbouwbedrijf is opgenomen als demonstratiebedrijf in het project Zoetwaterboeren. Veel verschillende partners zijn aangehaakt waardoor in kortere tijd meer kennis wordt opgedaan en kan worden gedeeld. ‘’Uiteindelijk was het me daar ook om te doen. Ik kan het niet alleen en de hele sector moet er beter van worden’’, aldus de pootgoedteler. Schenk vertelt dat door inschakeling van partners veel cijfers verzameld worden. ‘’Iedereen heeft belang bij zowel de beschikbaarheid van water als de kwaliteit. We zullen de druk op de omgeving moeten verminderen. Daarom bestuderen we niet alleen het sluiten van de waterkringloop maar ook die van voedingstoffen.’’

Het streven is al het drainagewater naar de opslag te pompen, maar het kan altijd nodig zijn om het af te voeren. In dat geval zal het gezuiverd moeten zijn van nitraat en fosfaat.

Precisielandbouw

De officiële opening van het project Zoetwaterboeren op 23 augustus is gekoppeld aan NPPL on tour. Schenk is sinds begin 2021 ook deelnemer aan het project Nederlandse Proeftuin Precisielandbouw (NPPL). Verslaggeving van de aanleg van het watergeefsysteem en de eerste resultaten zijn te vinden op de site ww.proeftuinprecisielandbouw.nl. Schenk: ‘’Vorig jaar is er genoeg water gevallen en hadden we druppelirrigatie in principe niet nodig. We hadden ook wat tegenslagen met een door de wind ingedeukte silo en een niet geleverde beddenrooier. Dit jaar kunnen we draaien, weliswaar met aanpassingen. De pomp kreeg het water niet door de hoofdleiding en nu ligt er een aanvoerslang.’’

Sensoren en IrriWatch

Om naar behoefte water te geven heeft de akkerbouwer bodemvochtsensoren geplaatst en sinds kort een abonnement op IrriWatch van irrigatiedeskundige Wim Bastiaanssen. ‘’De basis wordt gevormd door temperatuurmetingen vanuit satellieten. Een gewas dat nog voldoende water heeft, verdampt voortdurend water en heeft daardoor een veel lagere temperatuur dan een gewas dat kampt met droogtestress’’ verklaart Schenk. ‘’De gegevens komen beschikbaar in een raster met vakken van 10 bij 10 meter.’’ Het advies wordt vergeleken met het huidige watergeefmodel dat Schenk met Netafim besprak. ‘’We druppelen sinds begin juli om de 36 uur gedurende zes uur 3,5 mm. Op deze manier moet de buffer van 1.000 m3 volstaan. De buffer wordt nu nog aangevuld met water uit de bron.’’

Ondergrondse opslag

De aanleg van ondergrondse opslag op 20 meter diep met een capaciteit van 20.000 m3 moet voor de herfst klaar zijn om voldoende te profiteren van najaarsbuien. Schenk schat dat hiervan 15.000 m3 bruikbaar is. ’’Het gaat om een ondergronds bel tussen aardlagen, de rest stroomt dus weg.’’

De zoetwaterlens houdt het zoute water beneden. Vanuit de bel kan water naar het reservoir worden gepompt en visa versa.  Een onderwerp van onderzoek is nog hoe regenwater met een hoog zuurstofniveau reageert met  grondwater met een lager zuurstofniveau. Daarnaast wordt het water uiteraard op bacteriën en potentiële bronnen van infectieziekten bemonsterd.

Drainagesystemen

Dit voorjaar heeft Schenk op één perceel de bestaande drainage die op 1.10 meter ligt doorgetrokken naar een hoofdpijp, die weer is aangesloten op een put. Via de put kan hij de hoogte van het water in het perceel regelen. De uitloop is geschikt voor opvang en is aangesloten op het bassin. Op een ander perceel is een extra drainage ingebracht op 80 cm diep (6 meter onderlinge afstand). Door het waterpeil in de put te verhogen, bijvoorbeeld door er vanuit het waterbassin water in te pompen, kan via het drainagesysteem water worden ingebracht. Het doel is dat de bodem tot in de wortelzone voldoende opneembaar vocht heeft.
Persoonlijk ziet hij veel kansen voor nieuwe drainagesystemen in plaats van standaard afvoer drainage. ‘’Je kunt de teelt meer sturen, tot aan vervroeging door verwarming aan toe.’’ Hij besluit: ‘’Op een aantal punten lopen we misschien op de muziek vooruit, maar telers die toe zijn aan vervanging van drainage zijn van harte welkom om te kijken naar de mogelijkheden.’’