Plaatsspecifieke opbrengstmeting kan plaatsspecifieke saldokaarten opleveren. Maatschap Sterenborg bekijkt of dan op de minst renderende plekken wat anders is te zetten. Of niets.

Akkerbouwbedrijf Sterenborg gebruikt opbrengstkaarten om te zien of er effect is van plaatsspecifieke teeltmaatregelen en hoe groot dat effect dan is. Maar daarbovenop tilt de deelnemer aan de Nationale Proeftuin Precisielandbouw (NPPL) de opbrengstkaarten naar een hoger niveau door deze op te werken naar plaatsspecifieke ‘saldokaarten’ van een perceel. De kilogramopbrengsten worden vermenigvuldigd met de kilogramprijs en die brutobedragen worden verminderd met de toegerekende kosten.

(Tekst gaat onder kader verder)

Kort gezegd laat zo die saldokaart voor elke afzonderlijke plek op een perceel zien welk saldo je met je gewas daar hebt gehaald. Aan de hand van de kaart kan dan bepaald worden of er niet een alternatief is dat op die plek meer oplevert dan de gemiddelde opbrengst van het hoofdgewas.

De bandbreedte waartussen de alternatieven zich bewegen, zijn plaatsspecifieke aanpassingen aan de teelt om de opbrengt te verhogen aan de ene kant tot aan pleks- of strooksgewijs niet zaaien of poten wanneer sprake is van een negatief saldo. “Bij braak laten liggen, bespaar je in ieder geval de kosten van zaaien of poten, van gewasbescherming en van je bewerkingen”, legt Gert Sterenborg uit. “Dan is je saldo nul, alvast beter dan een negatief saldo. Maar je kunt ook denken aan natuurstroken of akkerranden ter bevordering van de biodiversiteit die geld opleveren, al dan niet via inpassing in het nieuwe GLB. Saldi van je gewassen moeten echt wel positief zijn. Bovenop de toegerekende kosten komen namelijk nog de mechanisatiekosten.”

Strook met negatief saldo

Samen met vader Nanne runt Gert het 300 hectare grote akkerbouwbedrijf Sterenborg. Op zijn laptop laat hij de saldokaart zien van het 7,34 hectare grote perceel genaamd ‘Voor Aike’ (zie afbeelding hieronder).

(Tekst gaat onder foto verder)

De kaart geeft in de kleuren donkergroen tot rood aan wat het gemiddelde saldo per hectare is voor de gehele rotatie van zetmeelaardappel, graan, zetmeelaardappel, suikerbieten. Deze saldokaarten zijn gebaseerd op opbrengstkaarten van de afzonderlijke gewassen.

Door de saldi van de afzonderlijke kaarten per gewas bij elkaar op te tellen en te delen door vier kom je op het gemiddelde saldo uit, het bouwplansaldo.

De rode blokjes aan de onderkant van het perceel laten zien dat een strook van 6-12 meter langs de bomen sprake is van een negatief bouwplansaldo. Daar is dus mogelijk meer geld verdienen met ecosysteemdiensten, maar zoals gezegd is daar niks telen al beter voor het gemiddelde saldo. “Langs die bomenrij concurreren gewassen met de bomen om zonlicht, vocht, maar ook zijn de bladnatperiodes langer, waardoor de ziektedruk er groter is.”

Nu voor perceel Voor Aike zich langs/onder de bomenrij structureel een negatief saldo aftekent (de rode blokjes), is voor de wintertarwe besloten een strook niet in de zaaien. Daarbij is nog wel uitgegaan van een ‘oude’ graanprijs.

(Tekst gaat onder foto verder)

Opbrengstmeting op combine en rooiers

Maatschap Sterenborg heeft opbrengstmeting in de vorm van een weeginrichting op zowel de combine als aardappel- en suikerbietenrooier.

De afbeelding met de staafgrafiek laat zien dat de lagere opbrengst langs de bomenrij geldt voor alle gewassen in het bouwplan. Voor graan oogt het bomeneffect wat minder; het beeld vlak langs de bomen wordt volgens Gert wat geflatteerd doordat met de combine 5 meter breed wordt geoogst. De allergrootste opbrengstderving vlak bij de bomen wordt wat uitgemiddeld met de strook een paar meter verderop. “Op zich is het geen verrassing dat langs de bomen minder groeit. Wij vinden het alleen wel belangrijk om een zo goed mogelijk inzicht te hebben in hoevéél minder er nou groeit; dat het saldo pleksgewijs ook negatief kan zijn.”

(Tekst gaat onder foto verder)

Toegerekende kosten uit KWIN

Waar voor de opbrengstenkaarten van het perceel is uitgegaan van eigen plaatsspecifieke metingen in het perceel, baseert Sterenborg voor de toegerekende kosten op de cijfers van KWIN-AGV, het handboek Kwantitatieve Informatie Akkerbouw en Vollegrondsgroenteteelt.

Waarom ook geen plaatsspeciefieke kosten? Gert Sterenborg: “Eigen cijfers, waar mogelijk plaatsspecifieke cijfers van een perceel, invoeren zou inderdaad beter zijn, exacter. Geen bedrijf of perceel is immers hetzelfde. Maar onze keuze voor KWIN-cijfers is simpelweg vanwege het gemak. Het wordt erg lastig om voor elk gewas plaatsspecifiek de kosten te bepalen en in te voeren. We hebben het nu over één perceel, totaal hebben we er vijftig.”

Waarbij dan ook nog geldt dat er op zich al variabelen genoeg zijn die gewassaldo’s en het bedrijfssaldo voortdurend beïnvloeden. Het ene jaar is het andere niet. Van de afgelopen vier jaren (één volledige rotatie) was er één nat en waren er drie droge. Dat geeft opbrengstverschillen. Voor een goed beeld van wat je waar op een perceel aan opbrengst kunt verwachten, moet je al verschillende jaren hetzelfde gewas op het perceel hebben gehad. Eigenlijk véél jaren om er iets betrouwbaars van te kunnen zeggen. Los van de opbrengst in kilo’s die kan verschillen, maakt het voor het saldo nogal wat uit of je voor graan 30 cent per kilo krijgt of minder dan 20. Of voor suikerbieten €45 per ton of €38.”

Koppelen aan simulatiemodel GLB

Gert Sterenborg wil toe naar een systeem waarin hij saldokaarten voorafgaand aan een volgend seizoen eenvoudig kan actualiseren met de meest recente kosten en verwachte opbrengstprijzen. “En dan vervolgens koppelen aan bijvoorbeeld een goed werkend simulatiemodel van het nieuwe GLB om zicht te krijgen op eventuele saldo verbeterende maatregelen voor de minst renderende plekken van een perceel. Wellicht kunnen we er in het nieuwe GLB iets mee, kunnen we er punten voor krijgen.”

(Tekst gaat onder foto verder)

Om het systeem van saldokaarten ten volle te benutten, moeten die kaarten er komen voor elk van de vijftig percelen die het akkerbouwbedrijf Sterenborg telt. Wat best een hoop werk is: opbrengstgegevens moeten worden binnengehaald, uitschieters (meetfouten) moeten er uitgehaald worden, dan alles uitgemiddeld in een grid van 5 x 5 meter, KWIN-kosten er aan toevoegen en verschillende kaartlagen stapelen. Gert Sterenborg denkt dat als de routine er wat in komt, het kan in een half uur tot drie kwartier per perceel. “De eerste keren als je alles nog moet uitzoeken, duurt het echt wel langer.”

Volg ook het webinar over het gebruik van data: