Zomaar minder spuiten tegen botrytis gaat niet, ook niet met precisietechnieken

Kunnen drones en AI botrytis beter bestrijden? ‘Ja, we zetten stappen vooruit’, zegt NPPL-deelnemer en bollenteler Henk Verdegaal. En ‘nee, het is zeker de afgelopen jaren nog geen kwestie geweest van plug & play. Iedereen wil wel, maar de praktijk is een stuk weerbarstiger dan men vaak denkt.’

Sober beeld op bloembollencongres

Demissionair minister Piet Adema roept bollentelers op het gebruik van schadelijke gewasbeschermingsmiddelen fors te verlagen. Tijdens het Nationaal Bloembollen Congres half maart in de Keukenhof in Lisse hield hij bollentelers voor dat de bloembollensector het risico loopt in de problemen te komen met Europese regelgeving als ze niet snel genoeg verduurzamen. Adema schetste een somber beeld van de toekomst als de bollensector te weinig doet om het middelengebruik stevig te verminderen.

Niet alles goud dat er blinkt

NPPL-deelnemer Henk Verdegaal (51) teelt 25 hectare hyacinten in Noordwijkerhout, anderhalve kilometer achter de Keukenhof. Hij vindt ook dat het middelengebruik omlaag moet om voldoende draagvlak voor de bollensector in de samenleving te houden. Maar hij stelt vast dat dat nog niet zo niet makkelijk is. Hij loopt daarbij tegen precies die hobbels aan van het soort dat zes jaar geleden aanleiding was om de Nationale Proeftuin Precisielandbouw op te richten: in theorie lijkt veel mogelijk, maar vaak nog lang niet in de praktijk. Het is qua precisieapparatuur en toepassingen nog niet alles goud wat er blinkt. Op de ochtend voorafgaand aan het Bloembollencongres in Lisse vertelt Verdegaal over het project ‘botrytisbestrijding’ waaraan hij deelnam: ‘Ja, we zetten stappen vooruit. En nee, het is zeker de afgelopen jaren nog geen kwestie geweest van plug & play. Iedereen wil wel, maar de praktijk is een stuk weerbarstiger dan men vaak denkt.’

Opgewekte toon in persbericht

Het persbericht bij het eindverslag Remote Sensing voor Sierteelt is daarentegen uitermate opgewekt over de mogelijkheden om met drone en kunstmatige intelligentie (AI) in bloembollen minder te spuiten tegen botrytis. Uit het persbericht: Onderzoekers van Unmanned Valley, Greenport Duin- en Bollenstreek en NL Space Campus zijn erin geslaagd om een AI-model te ontwikkelen waarmee drones botrytis kunnen herkennen. Het model gebruikt kunstmatige intelligentie om grote hoeveelheden dronedata te analyseren. Het resultaat is een overzichtelijke kaart waar op de millimeter nauwkeurig is te zien welke planten ziek zijn of risico lopen. Zo kan het gebruik van gewassenbeschermingsmiddelen mogelijk aanzienlijk worden verlaagd. Aldus het persbericht. (https://unmannedvalley.nl/rsvs1/)

Nog geen werkend model

‘Ja’, zegt bollenteler Henk Verdegaal, ‘dat klinkt veelbelovend en misschien is het dat ook wel. Althans, ik zie misschien op termijn ook wel een ontwikkeling waarbij we hiermee met minder middelen een goede ziektepreventie krijgen of met evenveel middel een betere preventie. Maar zover is het nog lang niet. Het eindverslag van de studie vind ik nogal positief van toonzetting. Gisteren zijn hier bij mij ook video-opnames gemaakt. Ook daarbij krijg je het idee dat men denkt dat nu al een werkend model is afgeleverd voor de herkenning en betere aanpak van botrytis. Dat is niet zo. Misschien kunnen we er nog een keer wat mee, maar dan moeten we eerst zien of we hier een vervolg aan kunnen geven. Nu kan ik er nog weinig mee. Het is goed daar duidelijk over te zijn.’ Verdegaal was één van de twee deelnemers bij wie voor het project Remote Sensing luchtopnames van percelen hyacinten zijn gemaakt. De andere deelnemers lagen met hun percelen binnen de no-fly zone van Schiphol.

Precisiespuiten tegen ‘vuur’

Kort gezegd komt het project neer op het in kaart brengen van de mate van botrytis-aantasting (vuur) om vervolgens de schimmel met een daarop aangepaste hoeveelheid middel aan te pakken. Precisiespuiten zogezegd. Opnieuw het persbericht: Door vroegtijdig en nauwkeurig te signaleren dat er omstandigheden zijn waartegen de gewassen beschermd moeten worden, kunnen deze middelen zeer precies worden toegepast en het gebruik ervan aanzienlijk worden gereduceerd. Verdegaal heeft verschillende redenen om de jubeltoon in het persbericht wat af te zwakken.

Afzwakken

Allereerst is er nog geen goed werkend algoritme dat botrytis herkent. ‘Voor een betrouwbaar systeem moet je op minstens duizend foto’s botrytisaantasting hebben geannoteerd. Ik heb daaraan ook meegewerkt, het kost uren per foto om dat goed te doen. Heel lastig, zeker als op de foto’s ook sprake is van hagelschade. Aan die duizend foto’s zijn we in het project nog niet eens  toegekomen. Dus een echt betrouwbaar model is er nog niet.’ Feit is wel dat vorig jaar goede foto’s gemaakt zijn. 2023 is nogal een botrytisjaar is geweest. Nogal wat telers zijn ter voorkoming van de ziekte met plantversterkers en groene middelen aan de slag geweest en dat heeft in veel situaties verkeerd uitgepakt. Trouwens ook bij telers die op de gangbare manier botrytis bestreden was de vuur-situatie vaak om te huilen. De vochtige omstandigheden waren ideaal voor de schimmel. Ofwel relatief veel aantasting, dus voldoende botrytis op de foto’s. Daartegenover staat dat áls in een gewas botrytis zichtbaar is, het eigenlijk al te laat is. Curatieve middelen tegen vuur zijn er amper, reden waarom telers vooral preventieve middelen inzetten. Verdegaal: ‘En de weinige middelen die iets curatief werken staan juist op de nominatie te verdwijnen. Er is een begin van een model, de protocollen en infrastructuur voor de beelden, maar het werkt nog lang niet.’

Door op het pad van minder middelen

Voor veel enthousiasme over de uitkomsten van het project Remote Sensing vindt Henk Verdegaal het nogal vroeg. Maar hij is er wel van doordrongen dat hij door moet op het pad van vermindering van het gebruik van synthetisch/chemische middelen. Noodzakelijk voor behoud van voldoende draagkracht in de samenleving; voor het behoud van de licence to produce. Dus moet de zoektocht doorgaan, vindt hij. ‘Misschien is het systeem verder aan te scherpen. Als op een gegeven moment de kunstmatige herkenning zo goed is dat een aantasting al in een zeer vroeg stadium kan worden gedetecteerd, eerder dan dat het menselijk oog dat kan, dan kan misschien een BOS-ondersteuning (Beslissing Ondersteunende Systemen) worden aangescherpt. ‘Ik heb zeker de wens hier een vervolg aan te geven. Uitzoeken of dat kan.’